PHÁP – Điện nông (Agrivoltaic) là việc sử dụng đất kép để sản xuất nông nghiệp và năng lượng mặt trời/ hay quang điện (PV – photovoltaics), do châu Âu thiếu diện tích mặt đất nên đã thu hút được sự chú ý của nhiều nhà đầu tư. Điện nông là một hoạt động phức tạp vì liên quan đến mối quan hệ giữa người nông dân, chủ đất và nhà đầu tư.

Tại diễn đàn điện nông Industry Forum vào tháng 11/2023 ở thành phố Strasbourg (Pháp), ông Darrell Leroux, Cố vấn Năng lượng Khí hậu tại Liên đoàn National Farming Federation của Pháp (FNSEA – Fédération Nationale des Syndicats d’Exploitants Agricoles) đã chia sẻ về cách các dự án điện nông phát triển thành công mà việc sản xuất nông nghiệp không bị suy giảm.

Thái độ của người nông dân đối với điện nông đã thay đổi như thế nào trong những năm qua?
Vài năm trước, điện nông vẫn là một điều tối kỵ đối với người nông dân ở Pháp. Khi chúng tôi lần đầu tiên bắt đầu nói về vấn đề này, nông dân nghĩ rằng tất cả chỉ là việc thay thế cây trồng trên đồng ruộng bằng các tấm pin năng lượng mặt trời. Không có quy định nào cả. Và một số dự án được dán nhãn là “điện nông” nhưng thực tế không liên quan đến bất kỳ hoạt động sản xuất nông nghiệp nào, họ gọi là “dự án ngoại phạm”. Chúng tôi đã cố gắng thay đổi nhận thức này bằng cách nâng cao nhận thức và cung cấp thông tin. Thứ nhất, chỉ có một tỷ lệ nhỏ đất nông nghiệp phù hợp cho các dự án điện nông.

Tại Pháp, sẽ có 0,2% đất nông nghiệp có thể sử dụng cho điện nông vào năm 2030 và dưới 0,5% vào năm 2050. Vì vậy, đôi khi người ta vẫn mơ tưởng đến việc nhấn chìm nền nông nghiệp. Bây giờ chúng ta đã có luật định nghĩa “điện nông” là gì. Có sự khác biệt rõ ràng giữa quang điện mặt đất không dùng cho sản xuất nông nghiệp và điện nông. Ngày càng có nhiều người quan tâm đến loại dự án này.

Các “dự án ngoại phạm” là gì?
Đó là những dự án mà các nhà đầu tư hứa hẹn cho nông dân một khoản doanh thu cao mà không đảm bảo việc tiếp tục sản xuất nông nghiệp. Họ trình bày các dự án của mình với chính quyền địa phương như những dự án tốt đẹp, giải thích rằng chúng sẽ sản xuất cả năng lượng mặt trời và nông sản. Nhiều năm sau, chúng tôi nhận ra rằng điều thực sự đang xảy ra là nông dân đã hoàn toàn từ bỏ sản xuất nông nghiệp, vì họ không có động lực để tiếp tục làm nông.

Làm nông là một công việc vất vả và mọi người đã tận dụng cơ hội đó. Bây giờ chúng ta đã có cơ chế quản lý và kiểm soát để ngăn chặn điều này xảy ra lần nữa.

Các yếu tố chính của quy định nhằm bảo vệ đất nông nghiệp khỏi nguy cơ bị lạm dụng là gì?
Yếu tố quan trọng đầu tiên mà chúng tôi đề xuất cho luật quốc gia, đó là định nghĩa “điện nông” là hoạt động sản xuất năng lượng bằng các tấm pin năng lượng mặt trời kết hợp với sản xuất nông nghiệp bên dưới các tấm pin đó. Các tấm pin năng lượng mặt trời phải hữu ích cho nông nghiệp. Chúng có bốn chức năng chính: Thứ nhất, có lợi cho động vật nếu đó là trang trại chăn nuôi; Thứ hai, nâng cao năng suất của đất; Thứ ba, bảo vệ môi trường trước những hiện tượng thời tiết phức tạp như mưa đá; Và thứ tư, giúp thích ứng với biến đổi khí hậu bằng cách ngăn chặn việc đất bị khô cứng.

Trên hết, sản xuất nông nghiệp phải duy trì ở mức cao, vẫn là hoạt động chính trên trang trại cũng như mảnh đất liên quan. Nghị định mà chúng tôi đang chờ đợi sẽ đặt ra nghĩa vụ đối với sản xuất nông nghiệp theo quy định. Chúng tôi cũng cần đảm bảo tài chính cho việc phục hồi đất khi kết thúc dự án. Và chúng tôi cần sự kiểm soát và xác minh chặt chẽ của chính quyền cũng như các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc trong trường hợp sai sót.

Làm thế nào điện nông trở thành lựa chọn ưu tiên cho việc sử dụng đất? Người nông dân vẫn còn do dự.
Người nông dân quan tâm đến hai điều: Thứ nhất, tác động trực tiếp của tấm pin năng lượng mặt trời đến sản xuất nông nghiệp. Các tấm pin mặt trời có thể làm cho hoạt động sản xuất trở nên linh hoạt hơn. Ví dụ ở miền nam nước Pháp, chúng tôi có rất nhiều vườn nho và trồng trọt khác. Hệ thống tấm pin năng lượng theo dõi mặt trời (Trackers panels) (1) có thể bảo vệ cây trồng khỏi nhiệt độ môi trường quá cao.
(1) Trackers panels: là một hệ thống các tấm pin năng lượng mặt trời sử dụng các phần mềm để giám sát, theo dõi mặt trời, nhằm thu được tối đa lượng ánh sáng mặt trời.

Thứ hai, là doanh thu. Sản xuất quang điện mang lại nguồn thu nhập đáng kể, bổ sung cho thu nhập của trang trại. Và các dự án điện nông có thể giúp các trang trại thích ứng với biến đổi khí hậu. Hơn nữa, đó là đòn bẩy để tạo ra giá trị ở các vùng lãnh thổ.

Cạnh tranh thuê đất giữa nông dân và nhà đầu tư ngày càng gia tăng?
Ở Pháp, các nhà đầu tư bị ràng buộc bởi các quy định. Việc thay thế sử dụng trong nông nghiệp bằng quang điện không còn được phép nữa. Nhưng có một vấn đề về nhân khẩu học, đó là thiếu nông dân trẻ. Chúng tôi đang cố gắng thu hút thêm nhiều nông dân trẻ để đảm bảo sự đổi mới thế hệ. Nhưng giá đất cao khiến việc này trở nên khó khăn và các nhà đầu tư điện nông có thể đẩy giá đất lên cao hơn nữa. Vì vậy, có rủi ro cạnh tranh cần được quản lý và giảm thiểu.

Làm cách nào chúng ta có thể hỗ trợ sự tham gia của nông dân vào điện nông trên đất thuê, để không chỉ chủ đất và nhà đầu tư được hưởng lợi từ việc sản xuất năng lượng mặt trời trên đất canh tác?
Có một mô hình cổ điển, trong đó nhà sản xuất quang điện trả tiền thuê đất cho chủ đất. Điều này có nghĩa là thu nhập được phân chia giữa chủ đất và nông dân. Ở Pháp, 2/3 diện tích đất đai được canh tác bởi tá điền chứ không phải bởi chính các chủ đất. Điều đó có nghĩa là ba bên nhận được một phần thu nhập. Chúng tôi muốn khuyến khích điều đó. Điều này làm tăng giá trị của trang trại và đó là một điều tốt.

Điều lo lắng của chúng tôi là sẽ không có nhiều dự án như vậy, có thể là 5.000 dự án trên 400.000 trang trại trên toàn nước Pháp trong mười năm tới. Chúng tôi muốn giá trị do các dự án đó tạo ra được chia sẻ để tránh cạnh tranh hoặc đầu cơ. Bước đầu tiên là phải có sự chia sẻ công bằng giữa ba bên, dựa trên hợp đồng. Ngoài ra, một lựa chọn là chia sẻ thu nhập ở cấp bộ phận.

Hợp tác xã có thể là phương tiện phù hợp để tổ chức việc này. Một hợp tác xã có thể cung cấp một cơ cấu tập thể để các nhà sản xuất và đầu tư quang điện được hưởng lợi từ các dự án. Nhưng cũng có những hình thức khác, chẳng hạn như tài trợ một quỹ để phát triển dự án. Lựa chọn thứ hai, nông dân không chỉ cung cấp đất mà còn tích cực tham gia vào dự án. Họ có thể có một phần lợi nhuận. Họ cần đầu tư và thu nhập của họ đến từ tiền thuê nhà cố định và từ việc sản xuất quang điện thay đổi.

Nó giống như việc ký một hợp đồng với cùng một mức doanh thu mỗi năm, cộng thêm doanh thu bổ sung (tùy thuộc vào lợi nhuận của dự án) nếu người nông dân tham gia dự án. Nông dân cũng được trực tiếp tham gia quản lý dự án. Điều này sẽ tạo niềm tin cho nông dân rằng điện nông có thể là nguồn đa dạng hóa và là một hoạt động mới ở các trang trại.

Để xem các tin bài khác về “Điện nông”, hãy nhấn vào đây.

 

Nguồn: Intersolar